Ortadoğu'daki jeopolitik dengeleri derinden etkileyen İran destekli paramiliter yapılar, son zamanlarda art arda gelen stratejik darbelerle sarsılıyor. Özellikle Suriye, Yemen ve Lübnan'da uzun yıllardır etkin olan bu yapılar, artık eski hareket kabiliyetlerini kaybetmeye başlıyor. Peki, bu durum İran'ın bölgesel stratejileri açısından ne ifade ediyor?

İran'ın "Direniş Ekseni" Çöküyor mu?

İran'ın bölgesel yayılma stratejisinin temelini oluşturan "direniş ekseni", Irak'taki gelişmelerle birlikte önemli bir kırılma noktasına ulaşıyor. Bu eksenin çökmesi, bölgedeki güç dengelerini nasıl etkileyecek?

• Suriye: İç savaşın etkisiyle zayıflayan rejim, İran'ın desteğiyle ayakta kalmaya çalışıyor. Ancak, artan muhalif hareketler ve ekonomik sorunlar, İran'ın buradaki etkisini azaltıyor.
• Yemen: Husilerin kontrolündeki bölgelerde yaşanan insani kriz ve Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun operasyonları, İran'ın Yemen'deki etkisini sınırlıyor.
• Lübnan: Hizbullah'ın gücü hala devam etse de, ülkedeki siyasi ve ekonomik kriz, örgütün hareket alanını daraltıyor.

7 Ekim 2023'te Hamas ve İsrail arasında başlayan çatışmalar, İran'ın bölgedeki "direniş ekseni" olarak inşa ettiği güçlere ve doğrudan İran'a yönelik saldırılar, İran'ın vekil kuvvetlerinin güç kaybetmesine neden oldu. Bu durum, İran'ın bölgedeki uzun vadeli stratejileri için ciddi bir tehdit oluşturuyor.

Irak'taki Kilit Gelişmeler

Irak, İran'ın bölgesel stratejileri açısından kritik bir öneme sahip. İran'ın Irak'taki nüfuzu, ülkedeki siyasi ve ekonomik gelişmeler üzerinde belirleyici bir rol oynuyor. Ancak, son dönemde Irak'ta yaşanan protestolar ve siyasi istikrarsızlık, İran'ın buradaki etkisini zayıflatıyor.

Irak'taki Sünni ve Kürt grupların yanı sıra, Şii toplumunun da İran'ın artan nüfuzundan rahatsız olduğu biliniyor. Bu durum, İran karşıtı bir cephenin oluşmasına zemin hazırlıyor. İran'ın Irak'taki etkisini sürdürebilmesi için, ülkedeki farklı gruplar arasında denge kurması ve meşruiyetini artırması gerekiyor.

Gelecekte Neler Bekleniyor?

İran'ın Ortadoğu'daki paramiliter paradigmasının çöküşü, bölgedeki güç dengelerini yeniden şekillendirebilir. Bu durum, ABD ve diğer bölgesel aktörler için yeni fırsatlar yaratabilir. Ancak, İran'ın zayıflaması, bölgede daha fazla istikrarsızlığa da yol açabilir. Özellikle, Suriye, Yemen ve Lübnan gibi ülkelerde yaşanan iç savaşların ve çatışmaların şiddetlenmesi riski bulunuyor.

Sonuç olarak, İran'ın Ortadoğu'daki etkisinin azalması, bölge için hem fırsatlar hem de tehditler barındırıyor. Önümüzdeki dönemde, bölgedeki aktörlerin bu yeni duruma nasıl uyum sağlayacağı ve hangi stratejileri izleyeceği, Ortadoğu'nun geleceğini belirleyecek.