Türkiye, 5 Haziran Dünya Çevre Günü'ne, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden yapılan atık ithalatına ilişkin tartışmaların gölgesinde girdi. Eurostat verilerine göre, 2024 yılında AB ülkelerinin ihraç ettiği atıkların yaklaşık yüzde 39'unu Türkiye ithal etti. Bu durum, ülkenin çevre politikaları ve geri dönüşüm altyapısı hakkında ciddi soru işaretleri yaratıyor.

Türkiye'nin Atık İthalatındaki Yükselişi

Türkiye'nin atık ithalatındaki bu yüksek oran, ülkeyi AB'nin en büyük atık alıcısı konumuna getiriyor. Bu durumun nedenleri arasında, Avrupa'daki katı atık yönetimi düzenlemelerinin sıkılığı ve Türkiye'deki geri dönüşüm tesislerinin kapasite yetersizliği gösteriliyor. Uzmanlar, Türkiye'nin atık ithalatındaki bu artışın, çevresel ve sağlık açısından ciddi riskler taşıdığı konusunda uyarıyor.

Atık ithalatı, görünüşte geri dönüşüm yoluyla ekonomiye katkı sağlayan bir faaliyet olarak değerlendirilebilir. Ancak, gerçekte durum farklı olabilir. İthal edilen atıkların önemli bir kısmı, geri dönüştürülebilir olmaktan uzak, kirli ve tehlikeli atıklardan oluşuyor. Bu atıklar, çevreye ve insan sağlığına zarar veren maddeler içeriyor olabilir. Bu durum, özellikle geri dönüşüm tesislerinin yetersiz olduğu veya denetimlerin sıkı yapılmadığı durumlarda daha da büyük bir sorun teşkil ediyor.

Geri dönüşüm tesislerinde uygunsuz koşullarda işlenen atıklar, hava, su ve toprak kirliliğine yol açabiliyor. Ayrıca, bu tesislerde çalışan işçilerin sağlığı da ciddi risk altında. Atıkların yakılması veya açıkta depolanması, dioksinler ve furanlar gibi zehirli gazların atmosfere salınmasına neden olabiliyor. Bu gazlar, solunum yolu hastalıklarına, kansere ve diğer sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

Geri Dönüşüm Altyapısı Yetersizliği ve Çevresel Riskler

Türkiye'deki geri dönüşüm altyapısının yetersizliği, atık ithalatının yarattığı sorunları daha da derinleştiriyor. Ülkedeki mevcut tesislerin kapasitesi, ithal edilen atık miktarını işlemek için yeterli değil. Bu durum, atıkların kontrolsüz bir şekilde depolanmasına veya yakılmasına neden olabiliyor. Ayrıca, geri dönüşüm sürecinde ortaya çıkan atıkların da çevreye uygun bir şekilde bertaraf edilmesi gerekiyor. Ancak, bu konuda da ciddi eksiklikler bulunuyor.

• Atıkların ayrıştırılması ve işlenmesi süreçlerinde modern teknolojilerin kullanılması gerekiyor.
• Geri dönüşüm tesislerinin denetimi sıkı bir şekilde yapılmalı ve çevre standartlarına uygunluğu sağlanmalı.
• Halkın bilinçlendirilmesi ve geri dönüşüm alışkanlıklarının teşvik edilmesi önemli.

Türkiye'nin atık ithalatı konusunda daha sürdürülebilir bir yaklaşım benimsemesi gerekiyor. Bu, öncelikle atık üretimini azaltmaya yönelik politikaların uygulanması anlamına geliyor. Ayrıca, geri dönüşüm altyapısının güçlendirilmesi, atıkların kaynağında ayrıştırılması ve geri dönüşüm oranlarının artırılması gerekiyor. Türkiye'nin, çevre ve insan sağlığını koruma sorumluluğuyla hareket ederek, atık yönetimi konusunda daha etkin ve sürdürülebilir çözümler üretmesi gerekiyor.

Çözüm Önerileri ve Gelecek Perspektifi

Türkiye'nin atık ithalatı sorununa çözüm bulmak için atılması gereken adımlar şu şekilde sıralanabilir:

• Atık üretimini azaltmak: Tüketim alışkanlıklarının değiştirilmesi, ambalaj kullanımının azaltılması ve geri dönüştürülebilir ürünlerin tercih edilmesi gibi önlemler alınmalı.
• Geri dönüşüm altyapısını güçlendirmek: Mevcut tesislerin modernizasyonu ve yeni tesislerin kurulmasıyla geri dönüşüm kapasitesi artırılmalı.
• Denetimleri sıkılaştırmak: Geri dönüşüm tesislerinin çevre standartlarına uygunluğu düzenli olarak denetlenmeli ve ihlallerin önüne geçilmeli.
• Halkı bilinçlendirmek: Geri dönüşümün önemi ve atıkların doğru ayrıştırılması konusunda halkın bilinçlendirilmesi için eğitim kampanyaları düzenlenmeli.
• Uluslararası işbirliğini artırmak: AB ve diğer ülkelerle atık yönetimi konusunda işbirliği yapılarak, en iyi uygulamalar paylaşılmalı ve teknik destek alınmalı.

Türkiye'nin atık ithalatı konusunda daha sürdürülebilir bir yaklaşım benimsemesi, çevre ve insan sağlığı açısından büyük önem taşıyor. Bu, sadece Türkiye'nin değil, tüm dünyanın geleceği için önemli bir adım olacaktır. Unutulmamalıdır ki, çevreye duyarlı bir yaşam tarzı, gelecek nesillere bırakabileceğimiz en değerli mirastır.