Türkiye'nin kırsal kesimlerinde bir zamanlar önemli bir yere sahip olan eşekler, günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Teknolojinin gelişmesi ve kırsal yaşamın değişmesiyle birlikte eşek nüfusunda ciddi bir azalma yaşanıyor. Öyle ki, türkülerde ve şarkılarda sıkça adı geçen bu hayvanlar, yakın gelecekte sadece hatıralarda kalabilir. Peki, bu dramatik düşüşün nedenleri neler ve eşekleri kurtarmak için neler yapılabilir?

Eşek Nüfusundaki Alarm Veren Düşüş

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, eşek nüfusundaki azalmanın boyutunu gözler önüne seriyor. 1991 yılında 943 bin 751 olan eşek sayısı, 2024 yılına gelindiğinde 49 bin 157'ye kadar gerilemiş durumda. Bu, son 32 yılda %95'lik bir azalma anlamına geliyor. Uzmanlar, bu düşüşün devam etmesi halinde Türkiye'de eşeklerin tamamen yok olabileceği uyarısında bulunuyor.

TÜİK'in 2023 verilerine göre, Türkiye genelinde 74 bin 704 eşek bulunuyor. En fazla eşeğe sahip il ise 3 bin 739 eşekle Konya. Rize'de ise sadece 1 eşek bulunuyor olması, durumun vahametini açıkça gösteriyor. Elazığ'da ise 3 bin 533 eşek bulunuyor.

Eşeklerin Yok Oluşunun Nedenleri

Eşek nüfusundaki azalmanın temelinde kırsal yaşamdaki değişimler yatıyor. Motorlu taşıtların yaygınlaşması, modern tarım ekipmanlarının kullanımı ve genç nüfusun şehirlere göç etmesi, eşeklere olan ihtiyacı azaltmış durumda. Bununla birlikte, eşeklerin ekonomik değerinin azalması ve yeterli bakımın sağlanamaması da bu düşüşte etkili oluyor.

• Motorlu Taşıtların Yaygınlaşması: Traktörler ve diğer motorlu araçlar, eşeklerin yük taşıma ve tarım işlerindeki rolünü büyük ölçüde azalttı.
• Modern Tarım Teknikleri: Geleneksel tarım yöntemlerinin yerini modern tekniklerin alması, eşeklere olan ihtiyacı düşürdü.
• Kırsal Nüfusun Azalması: Gençlerin şehirlere göç etmesiyle birlikte kırsal bölgelerde eşeklere bakacak insan sayısı azaldı.

Genetik Mirası Koruma Çağrısı

Veteriner hekimler ve sivil toplum kuruluşları, eşeklerin sadece bir yük hayvanı olmadığını, aynı zamanda önemli bir genetik miras olduğunu vurguluyor. Yerli eşek ırklarının korunması için acil önlemler alınması gerektiği belirtiliyor. Bu kapsamda, yerel destek projeleri ve koruma alanlarının oluşturulması büyük önem taşıyor.

Eşeklerin korunması, sadece bir hayvan türünü kurtarmakla kalmayacak, aynı zamanda kırsal kültürün ve biyolojik çeşitliliğin korunmasına da katkı sağlayacaktır. Unutulmamalıdır ki, eşekler geçmişimizle geleceğimiz arasında bir köprüdür.

Eşeklerin yok olması, kırsal yaşamın ve geleneksel tarım yöntemlerinin de yok olması anlamına gelebilir. Bu nedenle, eşeklerin korunması için hep birlikte harekete geçmeliyiz. Aksi takdirde, eşekler sadece şarkılarda ve masallarda yaşayan birer hatıra olarak kalacak.